Pot met Goud en een discussie op CoT over innovatie(management)

Vandaag ben ik de gehele dag op pad geweest, en heb dus ook weer de nodige auto kilometers gemaakt. Op de heenweg vanochtend op BNR heb ik een heel interessant interview gehoord met de auteur van Pot met Goud, zakenman en Quote 500 lid Jacob Gelt Dekker. Ik kan een ieder aanraden om toch even een uurtje de tijd te nemen en naar het fragment te gaan luisteren (let op, het nieuws na een half uur onderbreekt het inteview heel even) . Tijdens het rijden heb ik een paar uitspraken op papier geschreven (niet echt ongevaarlijk schrijven en rijden tegelijkertijd :-) ).



Ik heb een paar persoonlijke meningen bij elk van de uitspraken geplaatst:

1- "God is dood, het socialisme is dood en nu is ook het kapitalisme dood. We zitten in een transitie fase, naar een nieuwe maatschappelijk evenwicht". (WdH : ik voel dat ook zo)

2- "Hoe meer onderwijs een samenleving heeft, hoe platter deze samenleving kan worden". (WdH : mijn interpretatie, de toegevoegde waarde van veel overheidslagen is op termijn laag. Een directe (internet?) democratie gaat het wel regelen).

3- "Onderwijs is niet iets waar scholen en universiteiten het monopolie op hebben. Ik denk dat 60% van het onderwijs nu verloop vanuit de samenleving. Bijvoorbeeld via de media zoals BNR en via internet". (WdH : ook deze uitspraak is uit mijn hart gegrepen, ook ik denk dat universiteiten, scholen en kennisinstelingen al lang geen kennismonopolie meer hebben. Mijn ervaring is dat "de kennis" tegenwoordig helemaal in de maatschappij zit. Dit is een belangrijk gegeven rondom de vraag "hoe gaan we een Nederland Innovatieland 3.0" creeeren. En vooral een belangrijke observatie voor overheden, die nu nog steeds alles op alles lijken te zetten om de klassieke kennisinfrastructuur te 'spekken' en in stand te houden. Link1 & link2)

Jacob Gelt Dekker from TEDxAmsterdam on Vimeo.

Vanavond heb ik natuurlijk ook mijn favoriete discussieplatform Innovatie 2.0 - Community of Talents nog even gelezen. Hieronder een klein stukje discussie - wel aangepast en ingedikt door ondergetekende - dat goed past bij de serie Innovatie Management die ik aan het schrijven ben. Veel van de gevoerde discussies zijn heel erg interessant. LinkedIn verwijdert discussies na een maand of 6, de meest interessante discussies digitaliseer ik daarom (of plaats ik hier op mijn blog). Ik hoop dat we binnenkort met een man of 10 gezamenlijk een boek kunnen gaan schrijven. Materiaal genoeg.

Jan Jaap
Al sinds mijn focus op innovatie staat gericht, nu zo'n 10 jaar, manifesteert deze discipline zich door kopstukken die met een microfoon in de hand successtories zalen inslingeren. allemaal case histories. In innovatiemanagement heet dit 'lifecyclemanegement''; het blijven steken in een herhaling van zetten. Geen vernieuwing, geen toegevoegde waarde, geen winst. Alleen een ademloos luisterende zaal vol met mensen die geen notie hebben van wat vernieuwing/ innovatie eigenlijk betekent en wat dit van een organisatie vraagt.

Als we zo doorgaan met dit soort holle seminars (die overigens wel lekker verdienen), kweken we een generatie van kopieerders, die door middel van karaoke management middelmatigheid blijven genereren, terwijl we in dit land (en in Europa) juist moeten excelleren. Laten we iets anders verzinnen, waardoor innovatie gaat leven, welke mindset je hiervoor moet oproepen en hoe het vuurtje aan de gang houdt. Naarmate innovatie de hobby wordt van onevenredig veel mensen (terwijl het echt een vak is met een eigen leerstoel) zie ik steeds vaker dat doel en middel worden verwisseld. Dit houdt echte ontwikkeling tegen.

Harold van Garderen
Innovatie is het proces waardoor het waardesysteem onder het huidige werksysteem wordt weggeslagen. (Schumpeter ±1930) Een vernieuwing moet je daarom ook definiëren in termen wat het (potentieel) DOET met de huidige waarden in de maatschappij/markt/klantengroep. Een (1) innovatie is m.i. een onzinnig begrip. Maar als een verzameling invloeden (t.g.v. de bovengenoemde vernieuwingen) leiden tot het omvallen van het huidige systeem t.g.v. een nieuw waardesysteem dan IS innovatie opgetreden (let op de taalvorm!). Dat is ook precies het probleem met het huidige innovatiebeleid/systeem. Daarin definieren we de activiteit als innovatie/innovatief. HELEMAAL fout, je mag alleen het EFFECT (dat wat de activiteit veroorzaakt buitenwereld) potentieel meerekenen als innovatie(f).

Dus niet het voorgenomen effect, niet het gewenste effect, enz. Alleen als er echt een effect optreed (in het waardesysteem van de markt/maatschappij/etc) is er mogelijk sprake van innovatie. Een beetje schaven aan één waarde is echter niet voldoende, het gaat echt op het omgooien van het hele systeem. In die zin is de duurzaamheidsdiscussie op zich geen innovatie. Als t.g.v. daarvan hele industrien op de schop gaan (mogelijk door tientallen invloeden die elkaar versterken) dan zal die innovatie mogelijk een stukje worden veroorzaakt door de duurzaamheidsfocus die we nu zien. Maar je kunt het niet omdraaien.

Jan Jaap
@ Harold,
1. Schumpeter was de keizer van de creative destruction, waarbij radiale inno's de oude systemen obsoleet maken. Innovatie is wat mij betreft een middel en daarom nooit met duurzaamheid worden verwisseld. Innovatie is altijd het resultaat van anticiperen op transities in de samenleving.
2. Om de wereld te verduurzamen is innovatie hard nodig. Iedere transitie, dus ook de wens naar duurzaamheid, dient te worden beantwoord met innovatie. Niet andersom. Dit neemt uiteraard niet weg dat duurzaamheid een ideale voedingsbodem voor innovatie is, omdat het een sterke indicator voor wat er maatschappij- breed speelt.

Ruben
@harold. Daar zit inderdaad wat in. In Delft leerde wij een innovatiemethodiek (het wiebertjesmodel) met zes fases: Visievorming, strategische analyse, behoeftevaststelling, business planning, implementatie en marktintroductie. deze methodiek is een instrument om de kans op succesvolle innovatie te vergroten.de duurzaamheisbril opent vooral in de eerste fases een aantal deuren naar strategische innovaties. Daarin is het dus idd een techniek. in de fases daarna kan duurzaamheid een rol hebben van een steeds concreter programma van wensen. kortom: idd weer een techniek.

Duurzaamheid is hier dus een techniek die kleur geeft aan een innovatieproces. Schumpeter definieerde innovatie als het toepassen van 'nieuwe combinaties'. Deze nieuwe combinaties kunnen betrekking hebben op nieuwe producten, diensten, werkprocedures/processen en/of markten. Als definitie van innovatie gebruik ik: innovatie is de ontwikkeling en succesvolle toepassing van een nieuw en nuttig idee.Innovatie is dus zowel techniek als resultaat. eventueel gekleurd door duurzaamheid.Echter, die duurzaamheidsbril blijkt wel een enorme vijver te bieden om tot verbeteringen te komen: ofwel; strategische innovaties.

Stephan
Is het creative destruction idee zelf niet aan innovatie toe? Lijkt me toch niet echt "duurzaam" om telkens weer maar weer allemaal organisaties die het niet meer snappen in de prullenbak te laten belanden.

Jan Jaap
@Stephan: Schumpeter beschreef zijn stelling in een tijd dat innovaties behoorlijk desruptief waren, waarbij veel van het bestaande systeem meteen werd omgegooid. Vandaag zijn het eerder 'verbeteringen' die als graad meter hebben dat ze commercieel succesvol moeten zijn, willen ze innovatie heten.

@Harold: de trits visievorming, strategische analyse, behoeftevaststelling etc. is wat mij betreft nog steeds traditioneel en aanbodgericht. Met de introductie van het Cyclisch Innovatie Model (waar ik aanhanger van ben) draaien we het hele proces om en nemen de toekomst als vertrekpunt. Dus eerst veranderingen in wensen en behoeftes in de samenleving vaststellen (analyseren van de transities en ook nog eens de verandering die er (latent) op ons aan het afkomen zijn. Hier tegenover stel je je eigen ambities (je droom, je identiteit). Het resultaat is je visie.

De toekomst als vertrekpunt. Diegenen die deze draai niet maken zijn hoe dan ook nog steeds aanbodgericht bezig. Bijna iedereen dus! Geen visie, geen strategie. Heb je die visie eenmaal geformuleerd dan weet je ook hoe en met wie je er moet komen (strategie). Logisch toch. Leuk deze discussie, hoewel ik nog steeds geen flauw benul van de uiteindelijke vraag heb. Zou handig zijn, want dan kan ik ook antwoord geven in plaats van (heel leuk oveigens) een potje simultaanschaak.

Harold van Garderen
@Jan Jaap: klopt, daar staat Schumpeter het beste om bekend. Maar hij is ook de keizer van de gales of destruction en die stormen komen van buiten. In de jaren '90 hebben bedrijven (HP voorop) er een sport van gemaakt om te gaan kijken in hoeverre ze hun eigen producten konden wegconcurreren. Dat had m.i. niet of weinig met innovatie te maken, maar meer met gezond opletten of je producten bij de tijd blijven. Mijn stelling is - innovatie komt voornamelijk van buiten. Van buiten je bedrijf, sector, etc, de creatieve destructie is vooral een gevolg van wat ANDEREN je "aandoen".

@Ruben: dat model (Delft of niet) kan m.i. grotendeels op de helling. Ten eerste omdat het een productontwikkelingsmodel is en producten maken nog maar 10-15% van de huidige wereldeconomie uit. De rest is transactioneel (handel) of maatwerk (diensten). Ten tweede omdat nieuwe combinaties anno 2009 (en al minimaal meer dan 10 jaar) vooral ontstaan in de praktijk/de maatschappij. En dan ook nog vaak op meerdere plaatsen tegelijk, in meerdere "markten" in meerdere landen, in meerdere toepassingen. Ik heb nog geen nieuwe vaststaande benamingen voor het nieuwe innovatiemodel, maar wel een paar begrippen:
- Outside-in innovatie - nieuwe zaken ontstaan in de praktijk en gaan van daaruit terug naar de bedrijven, de scholen en de ontwikkelorganisaties.
- Inverse valorisatie - waarde ontstaat in de praktijk en kan van daaruit worden opgepikt, opgewerkt, veralgemeniseerd enz, enz.

Dit lijkt veel op het bovenstaande outside-in, maar valorisatie gaat veel meer over het vast kunnen pakken en ontwikkelen van de economische waarde. Terwijl innovatie vooral gaat over de waardesystemen (hoe mensen beslissingen nemen). Als laaste toch een poging voor een nieuw fasenmodel:
* Gedistribueerde creatie van locale waarde (op meerdere plaatsen)
* Participatieve contributie van kennisinstituten (meeleren)
* Productizering waardoor de locale nieuwigheden een grotere herhaalbaarheid krijgen en beter projectmatig leverbaar worden. Dit is ook de fase waarin technologieontwikkeling wordt beinvloed en/of technologie wordt toegepast om de herhaalbaarheid/betrouwbaarheid omhoog te krijgen.
* Waarde-innovatie - de nieuwe aanpak wordt zo breed toegepast dat echt sprake is van een nieuw waardesysteem. Bovengenoemde technologie wordt volledig onzichtbaar geintegreerd in de aanpak.
* Institutionalisatie - de aanpak (nieuw is ie allang niet meer) wordt onderdeel van het onderwijs en onderzoek.

Tenslotte, de toekomst als uitgangspunt nemen klinkt leuk, maar werkt nergens. Scenarioplanning werkt niet, system dynamics ook niet als gaat om de maakbaarheid van de toekomst. Het enige wat je kunt doen is te werken vanuit het NU. En dan ben ik het inderdaad geheel eens dat je moet uitgaan van het waardesysteem. Daarvan zijn er velen te vinden op ieder moment. Je hoeft niet eens naar de toekomst. Het betekenis geven aan de diversiteit in het heden is al uitdaging genoeg. Die zogenaamde voorlopers leven ook gewoon nu. Er is dus geen sprake van voorlopen of achterlopen. Het is allemaal hier en nu.

Wouter de Heij
Innovatie is effect; helemaal mee eens. Innoveren is een werkwoord (het doen). Duurzaamheid kan wat mij betreft ook een effect zijn (wat we als maatschappij willen gaan nastreven). Innoveren om een duurzamere maatschappij voor elkaar te krijgen is dus ook mogelijk. Duurzaamheid geeft een bepaalde (politieke en/of religieuze) richting aan, terwijl voor mij innovatie staat voor (disruptieve) veranderingen. Innovatie is dus neutraal. Technologie kan ingezet worden voor zowel innovatie-processen als voor verduurzaming van onze maatschappij.