Een e-nummers meerluik (#Saai) – uit de oude doos “Chemische conservering is onnodig (Foodlog, 2013)”

Het is bijna 10 dagen geleden dat het boek van Rosanne Hertzberger uitkwam en bijbehorende stukken in NRC en VK, en er dus weer eens een voorspelbare discussie ontstond tussen de pro en anti e-nummer kerk (Zie o.a. Foodlog). Wat mij betreft een saai onderwerp dus, maar ja, er geen aandacht aangeven kan natuurlijk ook niet.

Ik zal daarom de komende tijd wat gedachten delen in een meerluik. Om te beginnen hieronder mijn Foodlog stukje van 4 jaar geleden met de titel “chemische conservering is onnodig”. De onderliggende teneur: wij levensmiddeltechnologien, wij ontwikkelaars, wij voedselfabrikanten hebben het beste voor met voedselveiligheid en smaak, maar we zijn vooral lui (gemaakt).   

Foodlog, 24 apr 2013, 23:26

Voedselschandalen halen bijna wekelijks de pers. Zouden we de aandacht niet beter op de echte vragen rond voedselveiligheid kunnen richten? Dat vraagt voedselverwerkings- en voedselveiligheidsexpert Wouter de Heij zich af.

Paardenvlees bijmengen in rundvleessnippers is frauduleus en onethisch. Bedorven vlees verwerken is schandalig. Toch is het voedselveiligheidstechnisch nauwelijks een vraagstuk omdat zelfs rondom die laatste verwerking van alles geregeld is. De echte schandalen gaan over de vraag waarom voedsel nog steeds ongezond is terwijl het technisch veel gezonder kan worden gemaakt.

Ik heb het over de grote inzet van ‘chemie’ in ons voedsel om de veiligheid te vergroten en vooral de houdbaarheid te verlengen. En over de chemie die gebruikt word om ons verslaafd te laten worden aan voedselproducten die we in de winkels kunnen vinden. Ik doel hierbij op conserveermiddelen zoals kaliumsorbaat (E202) en benzoëzuur (E210) en smaakversterkers zoals MSG (ook wel bekend als E621 of natriumglutamaat).

Vrijwel alle conserveermiddelen zijn natuurlijke stoffen, die volgens alle toxicologische testen volkomen veilig zijn. Daarom krijgen ze immers een E-nummer. Niettemin krijgen we er nu wel veel meer van binnen dan 100 jaar geleden, laat staan 50.000 jaar geleden.

Ze mogen dan niet giftig zijn, de vraag is of ze veilig of gezond zijn? Ik betwijfel het. Wij hebben in ons darmstelsel een prachtige darmflora die ons eten helpt verteren en onze gezondheid mede op peil houdt. Die levende populatie is van nature niet dol op deze dagelijkse dosis anti-microbiële middelen, hoe natuurlijk die ook mogen zijn.

De hierboven genoemde conserveringsmiddelen kaliumsorbaat en benzoëzuur zijn net zo natuurlijk als de tabaksbladeren die in sigaretten gestopt worden of de volkomen natuurlijke cocaïne uit de cocaplant. Benzoëzuur komt bijvoorbeeld in hoge concentraties voor in cranberries en bessen. Dat natriumbenzoaat en kaliumbenzoaat met vitamine C het kankerverwekkende benzeen kunnen vormen is veel minder bekend. Maar ook benzeen is een natuurlijk stofje. Paracelsius wist het al: er bestaan geen giftige stoffen, alleen maar giftige concentraties.

Het gaat mij om de vraag waarom conserveermiddelen nog gebruikt worden terwijl het tegenwoordig echt anders kan. Fabrikanten voelen inmiddels wel aan dat ‘wij consumenten’ dit soort stofjes liever niet meer in ons eten willen hebben. Om het voedsel veilig te houden en te vrijwaren van listeria, e.coli of salmonella moet je echter wel maatregelen treffen. Ook de houdbaarheid moet voldoende zijn, vinden supermarkten: derving en voedselverspilling verdienen terecht de aandacht van het publiek.

Wat doen de producenten van kant-en-klaarmaaltijden, soepen, vleeswaren en andere ‘gekoelde’ producten dus om deze technologische zeer grote uitdaging het hoofd te bieden? Ze stoppen gewoon de ongezuiverde variant van het E-nummer in ons voedsel en noemen dat dan ‘gist’ of ‘aroma’ (of nog mooier ‘natuurlijk aroma’). Kijk maar eens goed op de ingrediëntendeclaraties van de producten in uw koelkast.

Dat is niet nodig. Gekoeld voedsel kan prima veilig gemaakt worden door een juist ontwerp van de receptuur, door de inzet van de juiste verpakking of door de inzet van de juiste technologie. Mijn oproep aan producenten is daarom “wees creatiever, doe je best, innoveer, je klanten verdienen het”. Consumenten raad ik het volgende aan: “vraag gewoon om een E-vrij volledig natuurlijk product”. Technologisch is dat geen enkel probleem. Het gemak waarmee chemie wordt verstopt in ons voedsel vind ik veel erger dan een beetje paard bijgemengd in rund.