Innovatiebeleid 2.0 (deel2) : 18 punten waarmee vooral universiteiten en kennisinstellingen duidelijkheid verkrijgen over hun doelen.

Dit is deel twee van een blog over innovatiebeleid 2.0. Ongeveer 8 jaar geleden heb ik deze achttien punten reeds eerder op papier gezet (Nederland Innovatieland 3.0, was toen de titel). Feitelijk heb ik moeten constateren dat er in de laatste bijna tien jaar eerder achteruitgang dan vooruitgang is te constateren. Het R&D landschap is te sterk verfrommeld. 

Dit laatste is op lange termijn zeer zorgwekkend. Het grote plan (zie deel1) is niet zo ingewikkeld, maar het beleid dan ook met een dergelijke visie zo aanpassen dat ook de praktijk beter wordt, dat is absoluut niet gelukt. R&D in Nederland zit of komt in een crisis situatie terecht. Innovatiebeleid moet op termijn tot nieuw werkgelegenheid leiden in Nederland ben ik van mening. 

Hierbij 18 adviezen: 

1. We gaan weer onderscheid maken tussen innovatie (iets nieuws ontwikkelen en succesvol op de markt zetten) en onderzoek (analyseren hoe iets in elkaar zit). En ontwikkeling -de derde tak van sport- is per definitie een taak van de private sector en nooit een overheidstaak of taak van een publieke kennisinstelling. Innovatie is een primaire taak van ondernemers en bedrijven. Meer over het verschil tussen onderzoek, innovatie en ontwikkeling is te lezen op deze pagina.
2. Economisch gezien heb ik liever een innovatieland (levert geld en werkgelegenheid op) dan een kennisland (want kost vooral geld). Let wel, minder dan 5% van de kennis komt uit NL, de rest uit de rest van de wereld. Jan Wouter Vasbinder geeft terecht aan dat er verschillende arena's zijn. 
3. Liever search dan research. Het wiel opnieuw uitvinden is (maatschappelijk en zakelijk) dom. Minder dan 3% van de wereldwijde kennis wordt opgebouwd in Nederland; je kan het ook omdraaien: 97% van de ideeën en kennis zit in het buitenland. Ga op zoek dus, netwerk en maak slimme combinaties. 
4. Universiteiten gaan stoppen met derde geldstroom onderzoek. Eerste en tweede geldstromen funding worden weer groter. Universiteiten gaan zich alleen richten op (1) fundamenteel onderzoek, (2) excellent onderwijs. Universiteiten sluiten alle advies-, consultancy-, ontwerp- en ontwikkelings-BV's en -stichtingen. Of markt OF privaat dus. Stop PPS-constructies. 
5. Al het door de maatschappij betaalde onderzoek bij universiteiten en onderzoeksinstituten. Rapportages maar ook modellen en ruwe meet-data, wordt 100% vrijgegeven aan de maatschappij. Kortom een verregaande publicatieplicht (en graag opensource, pdf-je op het net). Geheimhouding is er niet meer bij. Dit is onderdeel van raw-data, open-data en open-source.
6. Octrooien van universiteiten worden openbaar geveild (taak voor RVO), 30% van de opbrengst is voor de universiteit (als bonus), de rest is voor de maatschappij. Een alternatief is om universiteiten alleen het recht te geven om licenties uit te geven, maar niet om tot een verkoop over te gaan. En Nederlandse (MKB) bedrijven krijgen een gratis recht op deze octrooien. 
7. Kennisinstellingen (TNO , DLO) gaan 100% privaat ZONDER basisfinanciering van de overheid. (uitgezonderd de onderdelen met een 100% maatschappelijke functie zoals bijvoorbeeld defensie).
8. We gaan ontwikkeling en innovatie als een 'markt' zien (uitgezonderd onderwijs aan onze universiteiten). Het creëren van een level playing field is daarbij essentieel. Lees vooral Cie Cohen "Markt en Overheid". Hybride organisaties zijn two-faces monsters. De huidige kennisinstellingen zitten veelal in een identiteitscrisis, deze krijgen net als de publieke omroep striktere taken en regels in de toekomst. 
9. Onderzoeksopdrachten die de overheid uitgevoerd wil zien worden, worden openbaar aanbesteed (onderzoek is nu nog uitgesloten van Europese aanbestedingsregels). En dat geldt dan ook voor het oude LNV, nu onderdeel van EZ :-) Kortom de overheid gaat onderzoek aanbesteden en gaat zich opstellen als launching costumer. Bijvoorbeeld via SBIR-regelingen (mits 100% volgens USA model).
10. Elk bedrijf (groot of klein of zelfs multinational) krijgt een subsidieplafond van bijvoorbeeld maximaal 5.000.000 per jaar. Het exacte bedrag maakt me niet uit, wel dat er een maximum is. Vergelijk dit maar met het aftoppen van de hypotheekrenteaftrek van huizen boven bedrag X.
11. Liever veel kleine projecten i.p.v. een paar zeer grote projecten. Liever 10x 500k dan 1x 5.000k. Kortom ga zaaien, er zullen altijd een paar bloemen opkomen. De zeer grote FES-achtige projecten zijn niet altijd even effectief en innovatie-bevorderend.
12. Meer lenen en minder geven (=subsidie verstrekken). Een lening die omgezet wordt in een gift bij het behalen van doelen is ook mogelijk. En graag concrete tastbare doelen (papier is (te) geduldig). Overigens ben ik niet tegen subsidie.
13. Overheden gaan meer als (risiconemende) launching costumer optreden. (zie ook de discussie hier op linkedin Innovatie 2.0 - Community of Talents uit januari 2009). Het gaat daarbij dus niet om het verstrekken van subsidie. Neen, de overheid gaat gewoon opdrachtgever worden voor projecten met maatschappelijke doelen. In Amerika heeft men hier zeer goede ervaring mee. 
14. Grote innovatieplatforms (denk aan het topsectoren beleid, en vooral de usual suspects) lopen m.b.t. maatschappelijke thema's altijd achter de feiten aan. Innovatie is per definitie een ongrijpbaar en onstuurbaar proces (vergelijk het met de biologie en Darwin; "de best aangepaste overleeft"). In een topsectoren beleid vragen wat de grote jongens nodig hebben is natuurlijk het paard achter de wagen spannen. 
15. We gaan over tot 1 centrale subsidie-instantie (RVO). Nederland is te klein (en dus een grote regio in Europa), subsidies verstrekken is echter wel een specialisme. Gemeentes en provincies gaan dus stoppen met deze activiteiten (of besteden het proces volledig uit bij de experts van RVO). Lagere overheden mogen wel met inhoudelijke thema voorstellen komen en geld beschikbaar stellen. Maar het proces is iets voor de professionals van RVO.
16. We gaan ons realiseren dat de kennis nu in de maatschappij zit. Experts zitten bij bedrijven, en al lang niet meer per definitie bij universiteiten en kennisinstellingen. (zie ook een eerdere discussie op linkedIn #Cot). Het gros van de ingenieurs, phd-studenten en ander hoger opgeleid personeel werkt in de maatschappij (kijk maar eens naar de CBS cijfers).
17. Design Doing. Practice what you preach. En nog beter: you may only preach if you have practiced (met dank aan Harold van Garderen - StoryConnect). Kortom, betrek diegene die een aantoonbare trackrecord hebben bij het opnieuw vormgeven van het innovatiebeleid. 
18. De situatie van de kennis en innovatiesector is vergelijkbaar met die van de publieke omroepen. Op papier ziet het er leuk en vriendelijk uit, in de praktijk werkt het totaal niet. Kennisinstellingen gaan weer kiezen: 100% privaat of 100% publiek. We stoppen met PPS-en en Universiteiten gaan zich alleen maar richten op opleiding (en een AIO is een onderzoeker-in-opleiding).