Publiek Private Samenwerkingen (PPS) in topsector agrifood: een roepende in de woestijn. Goede ambitie, foute uitvoering, sombere toekomst

Vorige week heb ik tijdens de Food Valley Expo met een paar kopstukken gesproken over het top-sectoren beleid. Er lijkt brede consensus te zijn. De visie en ambitie zoals weergegeven in innovatiecontractzijn goed, maar de uitwerking (het beleid) is ronduit slordig en onzalig. Eerder schreef ik twee stukken over met name de discutabele rol (bijna ‘fout’ zou ik het willen noemen) van TNO en DLO en specifiek de rol die het oud-smaldeel van LNV lijkt te hebben (link1 en link2). Ik betwijfel of de oorspronkelijke topsector-commissie onder voorzitterschap van Emmo Meijer dit inziet.

Gister las ik in het Financieel dagblad een artikel met de tekst “overheid knaagt aan fundamenteel wetenschap”. Ook ik zie met lede ogen aan dat dit inderdaad het geval is. Door zg. op valorisatie gerichte beleid schuiven de actoren in de kennisketen de verkeerde kant op. Universiteiten schieten naar het gat van TNO/DLO en DLO/TNO concurrerenmet private partijen (sic!). Lees vooral de tekst in het tweede plaatje hieronder maar eens. Kortom, minder markt in plaats van meer is het resultaat. En verder minder fundamenteel onderzoek. Dit laatste is op korte termijn geen punt, maar het effect op langere tijdschalen (denk de komende tien jaar) zal desastreus zijn. Over dit onderwerk schrijf ik al lang; heel erg lang ... (zie link1, link2, link3, link4, link5, link6, link7, link8, link9, ...).

Ondertussen hebben een tiental private onderzoeks- en innovatieorganisaties waaronder NIZO en TOP juristen op dit dossier gezet en hun rapport –nog niet openbaar-  is vernietigend. Tot nu toe is het ministerie stil, heel erg stil. Wat moeten we doen? De pers (het FD?) erbij halen? De NMA heeft inmiddels ook al een dossier gekregen. Wat zal onze volgende stap moeten zijn? Wie heeft er advies voor ons? Ik wordt er soms moedeloos van. De juridische conclusies zijn overigens:

1. In deze notitie is een onderscheid gemaakt tussen enerzijds de subsidieverlening aan TNO en DLO op basis van de TNO-wet en de Regeling subsidie Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek, en anderzijds de financiering door het Ministerie van EL&I van onderzoeksprogramma’s uitgevoerd door TNO en DLO in het kader van de PPS-en en de TKI-toeslag. Hier wordt uitsluitend de rechtmatigheid van de financiering aan TNO en DLO in het kader van de PPS-en bestreden.
2. Het Topsectorenbeleid is op een aantal punten onrechtmatig: het is in strijd met de regels betreffende staatssteun, de regels betreffende openbare aanbestedingen, en het vrij verkeer van diensten en het recht van vestiging.
3. De onderzoeksopdrachten die de PPS-en in het kader van het Topsectorenbeleid beogen te stimuleren zouden ofwel openbaar aanbesteed moeten worden, ofwel bedrijven zouden zelf moeten kunnen bepalen door welke kennisinstelling zij hun onderzoek zouden willen laten uitvoeren, op een markt waar eerlijke concurrentie plaatsvindt.

Het zelfde consortium heeft ook de volgende politieke verzoek neergelegd. We zullen zien of onze gezamenlijk acties effect zullen gaan hebben. Deze private sector is echter inmiddels groot, en ik kan me niet voorstellen dat de ambtenaren op het ministerie hun ogen hiervoor zullen sluiten. Er zijn inmiddels ideeën om maar een high-tech MKB belangenvereniging op te richten.