Ik kan niet tegen een bedrijf of technologie zijn. Wel tegen belangenverstrengeling of zwakke politiek.

Natuurlijk was mij afgelopen week al niet ontgaan dat vandaag wereldwijd de March Against (Monsanto) gehouden zou gaan worden. Ik voel me niet zo aangetrokken tot dit soort bijeenkomsten, net iets teveel 'tegen', en te weinig constructief 'wat dan wel' is mijn eerste reactie. En toch ben ik gisteren gaan kijken en heb ik een paar meter meegelopen.

Gisteren en vandaag was ook het jaarlijkse TOP-uitje. Heel fijn om met zijn allen samen te zijn, wat activiteiten te hebben en onze bonte avond is ook altijd hilarisch. Momenten inbouwen om het wij-gevoel weer een plek te geven en vooral lekker te ontspannen is van groot belang vind ik. Het zal niemand verbazen dat er ook wat (te)veel wordt gedronken.

Gistermiddag om 13:00 waren we weer thuis in Wageningen, en dacht ik "tijd voor mijn wekelijkse visje op de markt". En zo kwam ik toch in/langs de anti-monsanto demonstratie. Toch wel gefascineerd heb ik zitten luisteren, heb ik een stukje meegelopen en heb ik wat foto's en videotjes gemaakt. Ik had het niet gedacht, maar het geeft wel een warm gevoel om mensen in alle leeftijden met passie bezig te zien met hun omgeving en elkaar. Mijn persoonlijke standpunt? Lees door zou ik zeggen.

1. Ik kan niet snel tegen een bedrijf zijn.

Monsanto wordt neergezet als het bedrijf van het grote kwaad. Mijn lezers weten dat ik pro-klein stimulatie ben, pro diversiteit, maar tevens ben ik niet anti-groot. Groot is immers groot geworden door succesvol beleid en management. Politiek gezien ben ik wel van mening dat je extra eisen mag stellen aan 'groot'.

Monsanto heeft Nederlandse zaadbedrijven opgekocht, maar kunnen we daar nu tegen zijn? Hun goed recht is dat wat mij betreft. En dat ze door hun succes geld verdienen en daarmee goede mensen kunnen aannemen, ook dat vind ik als groen-rechts aanhanger best normaal. En dat ze de ruimte tot octrooieren pakken, is dat hen te verwijten? Of ligt hier een fout in het octrooi-systeem en gaat het dus om wet en regelgeving? Ik denk het laatste. Later meer.

2. Technologie is waardevrij, toepassingen soms ongewenst.

Niet alleen Monsanto is het grote kwaad, maar ook de technologie GMO. En dat slaat in mijn ogen al helemaal nergens op. GMO is niks anders dan een technologie waarmee je versnelt kunt veredelen doordat je brokjes DNA overzet. Oke, ik geef toe dat ik zelf vreselijke moeite heb met de gedachte dat je een stukje DNA van een andere organisme overzet, maar als je uit de genenpool binnen 1 ras of soort aan de slag gaat, dan is dat in feiten niet heel veel naders dan klassiek veredelen. Net zoals bij alle technologie geldt ook voor GMO: de toepassing kan goed of slecht zijn, veilig of onveilig. Het gaat dus zelden om de technologie maar altijd om het gebruik en de applicatie.

Niet de technologie zelf is dus 'kwaad'. Het verbieden van een technologie is wat mij betreft daarom zelden tot nooit aan de orde. Tenminste ik kan me niet voorstellen dat je ooit een technologie verbiedt. Wel kan ik me voorstellen dat je bepaalde applicatie streng reguleert of dat je bepaalde groepen gebruikers geen toegang geeft. Het meest simpele voorbeeld zijn 'wapens', wij hebben in Nederland besloten dat alleen maar een paar groepen mensen wapens mogen gebruiken. Kernenergie zetten we in voor medische toepassingen (daar zijn we zelden op tegen), voor energie (daar zijn de meningen over verdeeld) of voor militaire toepassingen (daar is consensus over de onwenselijkheid).

GMO-technologie inzetten bij medisch onderzoek is over het algemeen prima. Wel vind ik dat we moeten vasthouden aan het principe van consumenten bescherming. Dat er een strenge labelingswetgeving t.a.v. GMO in Europa is vind ik dus heel verstandig. En een eventuele schade mag/moet altijd verhaalt worden op de veroorzaker. Dit mag/moet Monsanto ook weten vind ik. 

3. Belangenverstrengeling aan Universiteiten is zorgelijk.

Waar ik me wel net als de demonstranten zorgen over maak -en ik was daar zeker niet de enig in bleek gisteren- is de te sterke verwevenheid van (groot) bedrijfsleven met universiteiten en specifiek met Wageningen Universiteit. Het is bijna regel  geworden om met bijzonder hoogleraren te gaan werken. Je merkt het bijvoorbeeld bij TIFN waar je ziet dat de onderzoeksrichtingen teveel geschreven worden naar richtingen die voor maar een beperkt aantal bedrijven interessant is.

Keer op keer hoor ik dan 'het samenwerkingsargument', tja, ik ben ook voor samenwerking begrijp me niet verkeerd. Maar ik ben nog meer voor 100% vrije universiteiten, met een eigen eerste geldstroom, met een onderzoeksagenda die ze 100% zelf kunnen inregelen. En vooral waar korte of lange termijn zakelijk belang nooit de hoofdrol speelt. Een scheiding der machten is maatschappelijk gezien een zeer groot goed vind ik. Een directeur van een universiteit die blijft oproepen tot schaalvergroting en daarmee inderdaad de Monsanto's en Cargill's van deze wereld bewust helpt, dat vind ik niet alleen onverstandig, maar zelfs kwalijk.

Het is niet voor niets dat ik oproep tot Nederland Innovatieland 3.0. Alle onderzoeksresultaten van een Universiteit zouden wat mij betreft eigendom moeten worden van de maatschappij. Nederlandse bedrijven die belasting betalen zouden een gratis gebruikersrecht moeten krijgen op de IP van de Nederlandse universiteiten. Regel je het systeem zo in, dan voorkom je dat de kat op het spek wordt gebonden. 

4. Onze politici zouden meer oog voor het maatschappelijk belang moeten hebben.

Nederland is een polderland. En dat zie je helemaal terug in Den Haag. Onze politici proberen iedereen een beetje tevreden te houden. Ook de grote bedrijven. Nu snap ik dat ergens wel, maar groot moet het zelf kunnen is mijn stelling. Persoonlijk vind ik grote bedrijven alleen belangrijk omdat ze voor werkgelegenheid in Nederland zorgen. Daar mag (moet?) je ze op afrekenen. Maar infiltratie van 'groot' bij universiteiten via allocatie van onderzoeksmiddelen t.a.v. de 'Monsanto's' of het teveel laten beïnvloeden van de toekomstige strategische researchagenda van Nederland is echt heel erg onverstandig. We zitten immers in een transitie naar een Blue Economy! Oud denken levert niet de oplossingen op voor nieuwe toekomstige problemen.

Ik hoor maar weinig politici praten over zaken waar ze wel wat aan kunnen doen. Een nog betere informatie voorziening door heldere etiketten op voedsel af te dwingen bijvoorbeeld. Of een verbod op octrooieren van DNA materiaal uit de natuur (voor software geldt overigens hetzelfde). Het feit dat je het DNA van een soort in kaart hebt gebracht heeft niks met uitvinden te maken. Dat is gewoon analyse. Het kwekersrecht regelt een kleine gebruiksvergoeding en dat is prima.

Kweken kost geldt en tijd en dat mag terugverdient worden indien je als boer gebruik maak van een stekje of zaad van een ander. En als Monsanto dat ook wilt doen, dan kunnen we daar zo'n bedrijf niet op tegenhouden. Maar de grens ligt wat bij betreft bij het claimen van IP op natuurlijke materialen (graan, soja, appels, rijst, etc.). En dit moeten we echt mondiaal gaan regelen adviseer ik politici. Over IP dat wordt gecreëerd aan een Nederlandse Universiteit ben ik denk ik ook helder geweest.