Landbouwsystemen volgen darwinistische evolutionaire principes (& Kevin Kelly)

Zo in de laatste dagen van het nieuwe jaar hebben we blijkbaar allemaal wat tijd om nog eens goed na te denken. Huib Rijk heeft dat blijkbaar ook gedaan. Gister plaatste hij dit artikel: "Onenigheid over de landbouw - wees blij!" Het was zijn antwoord op de lijn die ontstond nadat Aalt Dijkhuizen een e-mail stuurde aan Dick Veerman. Ik ben het roerend eens met Huib als hij schrijft "Moet de focus liggen op één manier van landbouwen of moet er juist een veel breder perspectief zijn? ". Natuurlijk zijn we gebaat bij diversiteit (en diversiteit kunnen we zaaien), en juist daarom is het zo onverstandig om te denken in termen van 'De oplossing', of 'het grote ontwerp'. Als er al zoiets als 'de oplossing van alles zou zijn', dan zou dat juist diversiteit zijn. Monoculturen zijn nooit goed (lees ook dit artikel over Lietaer nog eens na).

Wat voor mij een eureka moment is (was), is dat landbouwsystemen eigenlijk ook een soort van 'organismen' zijn. Bekend mag zijn dat ik een Kevin Kelly fan ben (hij ziet technologie als een logische gevolg van evolutie), als je een landbouwsysteem ook als een technologie (of organisme) ziet, dan zou het logische zijn om te veronderstellen dat darwinistische (evolutionaire) principes van toepassingen zijn. Kortom, dat er ook evolutie is van de 'landbouwsystemen'. Voor mij was dat een nieuw inzicht. Hoe langer ik er over nadenk hoe logischer het lijkt te zijn. Hieronder -schaamteloos gekopieerd vanaf Foodlog.nl- de eerste reacties uit de lijn "onenigheid over de landbouw - wees blij!"

Wouter: Huib, mooi verhaal. Landbouwsystemen zien als 'organismen' in een stamboom. (ook) Ik ben fan van Darwin; vooral van 'het best aangepaste organisme blijft bestaan'. In die denklijn zou het ook betekenen dat meerdere systemen naast elkaar kunnen blijven bestaan, we er wel achter gaan komen welk systeem 'overleefd'. Dus juist daarom ben ik voorlopig voor diversiteit en tegen geloofs-debatten. Overigens denk ik -net als Kevin Kelly- dat technologie ook een logische gevolg van evolutie is.


Peter Jens: Uit mijn hart gegrepen, Huib. En een mooie, schier liefdevolle, afsluiting van Foodlog's Jaar van de Liefde.

Het huidige ideologisch gekleurde "I want it all, I want it like this and I want it now" zorgt vaak voor grotere -en veelal uiteindelijk ongewenste- systeemuitwijkingen dan bedachtzaamheid en hybride systemen. 

Eens met Jack, en het verschil tussen "biologisch" en "organic" is meer dan een vertalingskwestie. Wouter, Kevin, technologie is absoluut een logisch gevolg van evolutie, zijn er mensen die daar anders over denken dan? ;-)

Huib: 

Wouter, je bent een fan van Darwin, zeg je. Fan zijn van is voor mij te veel. Wel deel ik zijn analyses. Interessant in dit verband, de vergelijking tussen de natuurlijke vs de sociaalculturele systemen heb ik gelezen in een artikel dat ging over de tegenstelling Darwin/evolutieleer vs creationisme. Ong 5 jaar terug toen "Intelligent design" als theorie in de aandacht stond.

Als test werden alle systemen onderzocht die op intelligentie waren gebaseerd: op menselijke intelligentie dus (noodzakelijkerwijs). Waaruit dus de conclusie kwam dat pogingen om die sociaal-culturele systemen in het stamboommodel te persen mislukten. Terwijl bij alle natuurlijke systemen dit juist perfect ging.

Is daarmee het bewijs geleverd dat God niet bestaat? Nee, want voor een beetje intelligente almachtige designer moet het een peuleschil zijn een heelal in elkaar te scheppen. Inclusief een wereldbol met in de bodem allerlei fossielen die schijnbaar 100 miljoen jaar oud zijn ( ipv 6000 jaar) en die allemaal in een stamboommodel passen.
... ...

Wouter, "Landbouwsystemen zien als 'organismen' in een stamboom."  Dat is juist wat ik niet beweer. Landbouwsystemen zijn juist voorbeelden van netwerken. Netwerken vertonen wel afstamming. En ook evolutie. Maar onderlinge kruisbestuiving is juist het kenmerk.

"In die denklijn zou het ook betekenen dat meerdere systemen naast elkaar kunnen blijven bestaan, we er wel achter gaan komen welk systeem 'overleeft'."

Ook dat is niet mijn visie. Ik geloof juist in diversiteit in het verleden, in het heden en ook in de toekomst. En dus niet in 1 systeem dat overleeft.Ik ben het zelfs niet eens met de noodzaak tot overleving. Overleving van een systeem is niet relevant. Overleving van die kruisbestuiving is wel relevant. De opnieuw-geboorte tijdens de Renaissance, van het Grieks-Romeinse gedachtengoed is een mooi voorbeeld. Na bijna 2000 jaar zijn de ideeën van Plato en Socrates nog springlevend!
... ...

Huib: ""Dat is juist wat ik niet beweer. Landbouwsystemen zijn juist voorbeelden van netwerken. Netwerken vertonen wel afstamming. En ook evolutie. Maar onderlinge kruisbestuiving is juist het kenmerk.""

Wouter: Niet om mijn gelijk te halen ;-) maar stel nu dat je een netwerk ziet als een schimmel-systeem met lange draden en meerdere celkeren (het klassiek voorbeeld van een netwerk systeem uit de biologie). Ook schimmels passen zich aan aan de omstandigheden. Naast kruisbestuiving (dus diversiteit binnen een soort), vind in de biologie ook adaptatie aan de veranderende omgeving plaats. Ik denk dat dat voor landbouwsystemen bij uitstek ook het geval is. Enfin, vandaar mijn vergelijking met Darwinistische systemen. Beide soorten van 'aanpassing' (dus binnen een soort, tussen soorten en/of door interactie met een veranderende omgeving) zijn onderdeel van Darwinistische denken. Overigens zie je in de evolutie dat er steeds meer complexiteit ontstaat (en dat is ook in lijn met de tweede hoofdwet vd thermodynamica), het complexe netwerk zorgt uiteindelijke voor meer veerkracht. Sinds ik Lietaer een beetje heb leren kennen, kom ik zelf tot de conclusie dat duurzaamheid niet alleen gaat over 'de toekomst', maar ook over 'veerkracht', de mogelijkheid om je (of je organisatie, of onze maatschappij) te kunnen aanpassen. Ik kom hier zo op terug (**)

Huib:"Ook dat is niet mijn visie. Ik geloof juist in diversiteit in het verleden, in het heden en ook in de toekomst. En dus niet in 1 systeem dat overleeft."

Wouter:  Ik kan me voorstellen dat je op basis van mijn reactie dacht dat ik dacht dat er uiteindelijk maar 1 systeem overleefd. Ik had me wellicht wat ongelukkig geuit, want ik denk zeker niet dat alles naar een perfect systeem nivileert. Wel zullen er periodes (ook in de toekomst) zijn waarbij bepaalde systemen dominant zijn. Maar dat zal altijd situationeel zijn (plaats en tijds afhankelijk), de essentie van evolutie is nu juist dat omstandigheden (door toeval? door God?) op een gegeven moment dusdanig veranderen (dit wordt ook wel de veranderende context genoemd), dat zelfs een dominant systeem zich zal aanpassen. En daarnaast ontstaan door deze immer plaatsvindende veranderende context altijd nieuwe nucliden van vernieuwing. Schumpeter gebruikte hiervoor creative distruction (veranderende omstandigheden lokken creativiteit uit, en deze creativiteit zorgt voor vernieuwing, en sommige vernieuwing 'breken het bestaande af'). Kortom, een immer veranderend proces.

(**) juist daarom heb ik kritiek op Aalt. Hij kiest en ziet niet in dat diversiteit nodig is, verder is een gouden les uit de complexiteitskunde dat je 'groot' niet meer hoeft te helpen. Neen, groot moet het zelf doen, en eigenlijk moet je extra eisen (m.b.t. welzijn, duurzaamheid, fairness,etc) opleggen aan 'groot'.(zie voor de zoveelste keer dit blogje over 'het grote ontwerp')

Evolutie Van Innovatie from Wouter de Heij